Bir Yılın Ardından:  Nakit Programları Depremden Etkilenen Suriyelilerin Yeniden Ayağa Kalkmasına Yardım Ediyor 

Abeer dahil milyonlarca Suriyeli için hayat, on yıldan uzun bir süre önce, Suriye'de savaş başladığında alt üst oldu. Ardından, geçen yıl meydana gelen depremler geriye kalan çok az şeyi de yok etti. 

Memleketleri Ram Hamdan ağır bombardıman altında kaldığında Abeer, kocası ve altı çocuğu, evlerini terk ettiler. 

Ülke içinde yerinden edilmiş pek çok Suriyeli gibi o da kocası da kısa süre içinde işsiz kaldı. Asıl mesleği kuaförlük olan Abeer dükkânını kapatmak zorunda kaldı. Sonunda tarım sektöründe iş buldular. Gelirleri yetersizdi ama hayatlarını yeniden kurmaya başlayabileceklerini düşünüyorlardı. 

Ta ki 6 Şubat 2023 günü gelene kadar. 

“İlk deprem olduğunda ailemi uyandırdım ve dışarı koştuk. Yağmur yağıyordu, şimşek ve gök gürültüsü vardı," diye anlatıyor Abeer o trajik sabahın erken saatlerini. "Çok uzun süre dışarıda kaldık çünkü evimiz ağır hasar görmüştü. Çok sayıda büyük çatlak vardı. Çatının başımıza düşeceğinden korkuyorduk.” 

Depremlerin ardından ihtiyaçlar artıyor 

Geçtiğimiz Şubat ayında meydana gelen depremler, Suriye'de en az 8.400 kişinin hayatını kaybetmesine ve tahminen 2,9 milyon kişinin yerinden olmasına yol açarak geniş çaplı bir yıkıma neden oldu. 

On yılı aşkın süredir devam eden çatışmalar nedeniyle zaten harap olmuş ülkede, çok daha fazla insan evlerini ve geçim kaynaklarını kaybetti. Kuzeybatı Suriye’deki düzinelerce kamptan birinde yaşamaya başlayan Abeer en çok her şeye yeniden nasıl başlayabileceği konusunda endişeleniyordu. 

Daha sonra Uluslararası Göç Örgütü (IOM) tarafından desteklenen ve kendisine ihtiyaç duyduğu başlangıcı sağlayacak olan İş Karşılığı Nakit programından haberdar oldu. 

"Zeytin hasadı yaparak gelir elde etme fırsatını duydum. Kayıt olmaya gittim ve çok şükür kabul edildim. Hasat 20 gün sürdü ve günde 6 dolar aldık,” diye anlatıyor faaliyetin iki turuna katılan Abeer. 

Abeer ve diğer katılımcıların karşılaştığı tüm zorlukları çözmeye yetmese de, program belli bir rahatlama sağlıyor.  Abeer: "Pek çoğumuz evlerimizi kaybettik. Kışın yiyecek, erzak ve ısınma gerektiği için bu destek bize gerçekten yardımcı oldu." 

IOM, 2023 yılında 2.652 kişiye iş karşılığı nakit imkanı sağladı. Bu girişimler, enkaz kaldırma, temizlik, yol ve kamu tesislerinin rehabilitasyonu gibi toplumsal iyileşmeyi kolaylaştırmak üzere tasarlanmaktadır. 

Nakit Kuponları: Hayat kurtarıcı 

Mahmood da benzer bir süreç geçirmiş. 2011 yılında Hama'nın kuzey kırsalındaki çiftlik işletmesini kaybetmiş ve bir yerden başka bir yere taşınmış, sonunda da Türkiye sınırına yakın bir kampa yerleşmiş. "Sürekli olarak yeniden yerimizden edilme endişesi taşıyorduk ama sonra başımıza büyük bir trajedi geldi." 

Deprem olduğunda Mahmood işyerindeymiş. Saatlerce ailesiyle iletişim kurmaya çalışan Mahmood, sonunda iki kızı, annesi ve erkek kardeşinin enkaz altında kalarak hayatlarını kaybettiğini öğrenmiş. Daha önce eczacı olan erkek kardeşi günlük harcamalarında ona büyük destek oluyormuş. "Onu kaybettikten sonra ihtiyaçlarımızı karşılamak için daha da fazla mücadele ettik"diyor Mahmood. 

Mahmood, IOM destekli sanal kart programından yararlandı. Bu programda faydalanıcılara önceden belirlenmiş satıcılardan malzeme almaları için kartlar veriliyor. "75 dolar değerinde çeşitli gıda ve temizlik malzemeleri satın alabildik. Bu, omuzlarımızdan büyük bir yük kaldırdı." 

Aynı programdan yararlanan Ahmet Ise inşaat sektöründe bulduğu yeni işiyle hayatını yavaş yavaş yeniden yoluna koymaya çalışırken, depremler yüzünden komşularından yiyecek isteyecek duruma gelmiş. 

Mahmood ve Ahmed, 2023 yılında sekiz seferlik sunulan sanal kart programından yararlanarak nakit desteği almış 13.000 Suriyeli arasında yer aldı. 

Barışı Hayal Etmek 

Depremlerden bir yıl sonra IOM, uzun vadeli iyileşmeyi desteklemeye odaklanıyor. 

IOM'nin 2014'ten bu yana Kuzeybatı Suriye'ye sınır ötesi yardım ulaştırdığı Gaziantep'teki alt ofisin başkanı Lance Bonneau, "Programlarımız acil ihtiyaçları karşılamak ve dayanıklılığı güçlendirmek için tasarlanırken, insanları hayatlarını yeniden inşa edecek araçlarla güçlendiriyor" diyerek ekliyor "Uluslararası toplumun sürekli desteği kritik önem taşıyor." 

Geçtiğimiz yıl pek çok kişi nakit yardım ve geçim kaynakları desteği almış olsa da ihtiyaçlar hala yüksek. Finansman eksiklikleri, insanların yaşam koşullarının daha da kötüye gitme riskini artırıyor. 

Ahmed, "Hayatta kalabilmek için hâlâ desteğe ihtiyacı olan çok sayıda aile var" diyor. 

Abeer gibi diğerleri ise evlerine geri dönebilmek için para biriktirmeyi umuyor: "Umarım ailem ve ben düzenli bir iş bulabiliriz, böylece sonunda evimizi onarabiliriz" diyor. 

Depremlerin etkileri hala sürerken, çatışmalar sonu öngörülemeyecek şekilde devam ediyor. Suriyeliler her şeyden çok barışın hayalini kuruyor. 

"Biz sadece onur ve özgürlük istiyoruz. Depremlerden ve savaştan önceki işimize ve hayatımıza geri dönmek istiyoruz." diyor Mahmoud. 

IOM'nin Kuzeybatı Suriye'deki erken iyileştirme, geçim kaynakları ve gıda güvenliği programları Fransa Hükümeti, Almanya Hükümeti ve Suriye Sınır Ötesi İnsani Yardım Fonu tarafından finanse edilmektedir. 

IOM Türkiye Medya ve İletişim Sorumlusu Miko Alazas tarafından yazıldı.