Yeniden yerleştirme, acil durumlarda göç yönetimi için kullanılan bir stratejidir. Yeniden yerleştirme, mültecilerin, yerinden edilmiş kişilerin ve uluslararası göç hizmetlerine ihtiyaç duyanların organize bir şekilde sevk edilmesiyle ilgilidir ve bu kişilerle ilgili düzenlemeler ilgili paydaşlar ve ilgili ülkeler arasında yapılabilir. 

Mülteci Kimdir?
Mülteci, ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan kişidir. Bu tanım BM’nin Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi’nde ve Sözleşmenin 1967 Protokolü’nde yapılmış olup, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği tarafından (BMMYK) kullanılan tanımdır.  

Özetle mültecinin:

•  Menşe ülkesinin dışında bulunuyor olması;
• Haklı nedenlere dayanan zulüm korkusu yüzünden ülkesinden kaçmış olması gereklidir;
• Söz konusu zulüm, 1951 Sözleşmesinde yapılan tanımda ortaya konulan beş nedenden en az birine dayanmalıdır.Örneğin, ırk,din,tabiiyet, siyasi fikir veya belirli bir toplumsal gruba mensubiyet;cinsel yönelimnedeniyle zulüm ise son zamanlarda bu  kategoriye eklenmiştir;
• Menşe ülkesinde ya da yaşadığı ikamet ülkesinde koruma talebinde bulunmak istememesi ya da bulunamaması gereklidir.

Yeniden yerleştirme, zaman zaman tanınmayan ancak kaçınılmaz bir araçtır ve süregelen zulüm korkusu nedeniyle menşe ülkesine geri dönemeyen ve iltica ülkesinde kalma seçeneği olmayan mülteciler için sürdürülebilir bir çözüm bulmak adına uluslararası dayanışma ve yükümlülük paylaşımı sembolüdür. 

Yeniden Yerleştirme Nasıl Yapılır:  

IOM, devletlerle, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğiyle (BMMYK), sivil toplum kuruluşlarıyla ve diğer ortaklarla çok yakın çalışır. Süreç, mülteci vakalarını tespit eden, mülakatları yapan ve yeniden yerleştirme seçeneğinin değerlendirilmesi amacıyla ülkelere ibraz eden BMMYK ile başlar. IOM’nin ülkelere özgü yeniden yerleştirme hizmetleri sağlamak üzere bu ülkelerle işbirliği anlaşmaları vardır. Bu hizmetler arasında: Vakanın işleme konulması, Sağlık Değerlendirmeleri, Ülkeden ayrılmadan önce oryantasyon ve seyahatin planlanması gibi hizmetler olabilir. Mülteciler yerleştirildikleri ülkeye vardıklarında, bu ülkeler mültecilere hukuki ve fiziksel koruma sağlar, bu korumaya söz konusu ülke vatandaşlarının sahip olduğu sivil, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel haklara benzer haklar da dâhildir. Mültecilerin çoğu, en nihayetinde yeniden yerleştirildikleri ülkenin vatandaşı olmaktadır.

IOM Türkiye’de Neler Yapmaktadır:

IOM Türkiye ABD, Kanada, Avustralya ve Avrupa Birliği Ülkeleri de dâhil olmak üzere 20’den fazla ülkeyle yeniden yerleştirme programları uygulamaktadır. Bu Programlar, ABD Dış İşleri Bakanlığı, Kanada Göç Hizmetleri ve Avustralya Hükümeti gibi ilgili ülkelerdeki birçok donör kurum tarafından finanse edilmektedir. ABD Mülteci Programı (USRAP) IOM’nin devam eden en büyük faaliyetlerinden biri olup şu anda 40’dan fazla ülkede uygulanmaktadır. 

ABD – IOM Türkiye, USRAP kapsamında Türk makamlarla, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’yle (BMMYK) ve göçmenleri ABD’deki yaşamla ilgili bilgilendiren Türkiye’deki Uluslararası Katolik Muhacerat Komisyonu (ICMC) tarafından yürütülen Yeniden Yerleştirme Destek Merkezi ile yakın bir işbirliği içerisinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde yeniden yerleştirmeleri sağlamaktadır. 

Kanada - IOM Türkiye, Kanada Mülteci Programı kapsamında kabul edilen mültecilere ve aile birleşimi yapmak isteyen ailelere yardımcı olmaktadır. IOM, Kanada Büyükelçiliği’nin desteğiyle, Kanada tarafından yeniden yerleştirilmek üzere kabul edilen göçmenler için  oryantasyon faaliyetleri düzenlemektedir. Kanada Vatandaşlık ve Göç Kurumu tarafından desteklenen bu oryantasyon faaliyetleri her kategoriden göçmen için Kanada’daki yaşamla ilgili doğru bilgiler verir, göçmenlerin Kanada’da yeniden yerleştirilmeleri açısından gerçekçi beklentilere sahip olmalarına yardımcı olur ve Kanada’ya gidecek göçmenler için seyahat ayarlamalarının yapılmasını sağlar.

Avustralya - IOM, Avustralya Hükümeti adına seyahat ayarlamalarını yapmakta, Avustralya’ya gidecek göçmenlerin ve özel insani statüde kabul edilenlerin seyahat etmesinde tıbbi bir engel olmadığından emin olmak üzere ülkeden ayrılmadan önceki sağlık taramasının yapılmasına yardımcı olmaktadır. IOM aynı zamanda program kapsamında kabul edilen her başvuru sahibi için Avustralya Kültürel Oryantasyon kursları düzenler. IOM, BMMYK tarafından sevk edilmelerinin akabinde mültecilerin Avustralya vize başvuru formunu doldurmalarına yardımcı olmaktadır. 

Birleşik Krallık –IOM, Birleşik Krallık Hükümeti adına sağlık değerlendirmelerini yapmakta, Birleşik Krallık Kültürel Oryantasyon kursları vermekte, mültecilerin ülkeden ayrılmadan önceki sağlık taramalarını ve mültecilerin seyahat ayarlamalarını yapmaktadır. 

Avrupa –IOM Türkiye seyahat ayarlamalarının yanında kültürel oryantasyon eğitimi vermekte, bazı Avrupa ülkeleri için spesifik ülke programlarının gerektirdiği şekilde sağlık değerlendirmelerini ve ülkeden ayrılmadan önceki sağlık taramalarını yapmaktadır. Göçmenler yeni bir yere taşındıklarında genellikle en çok zorlandıkları kısım entegrasyon olur. Göçmenlerin dil geçmişi ve kültürel arka planı çeşitli olduğunda, bu entegrasyon süreci daha da zorlu olabilir. Kültürel oryantasyon programları mültecilerin ve ev sahibi ülkelerin birbirleri hakkında karşılıklı olarak bir şeyler öğrenmelerine yardımcı olur. Mülteciler ve ev sahibi ülkeler beklentilerini ve kültürel uygulamalarını, benzerliklerini ve farklılıklarını iyi anladıklarında bu entegrasyon en iyi şekilde işler. 

Yolculukla İlgili Diğer Yardımlar

IOM Türkiye, ayrıca IOM’nin yardımıyla seyahat eden göçmenler için yerinde transit hizmetinde bulunmaktadır. IOM Türkiye, yolcuların İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan sorunsuz ve zamanında transferi için hava alanı yetkilileriyle yakın bir şekilde çalışmaktadır. IOM’nin transit hizmeti seyahat halindeki göçmenler için ilave düzeyde güvenlik sağlamaktadır. İnişlerinden başlayarak uçağa bindikleri ana kadar IOM orada bulunup göçmenlerin yolculuklarına güvenli bir şekilde devam etmelerini sağlamaktadır. 

IOM Türkiye, yeniden yerleştirme ve aile birleşimi vakalarında ihtiyaç olan durumlarda yaşlılar ve reşit olmayanlar için bireysel refakatçi sağlanması, tıbbi vakalarda doktor eşliğinde seyahat, sedye ve hava ambulansı gibi gerektiği şekilde ve uygun olarak, özel seyahat ayarlamaları yapmaktadır.